نهمت . [ ن َ م َ ] (ع اِ) مراد. (غیاث اللغات ) (آنندراج ). کمال مطلوب . غایت آرزو. کمال مقصود. ایده آل . (یادداشت مؤلف ). رجوع به نهمة شود :
کامران باش و به نهمت رس و بی انده زی
شادمان باش و ز جان و ز جوانی برخور.
به کام و همت و نهمت رسیده گیرش دست
به دولت پدر و عون ایزد دادار.
تا بود کام دل و نهمت مهجوران وصل
تا بود زینت رخساره ٔ معشوقان خال .
زندگانی خداوند عالم سلطان ولی النعم دراز باد در بزرگی و دولت و پادشاهی و نصرت و رسیدن به امانی و نهمت در دنیا و آخرت . (تاریخ بیهقی ).
هر نهمتی که خیزد طبعت کند تمام
هر حاجتی که افتد رایت کند تمام .
خواهی که بخت و دولت گردند متصل
با نهمت تو هیچ مکن منقطع رجا.
بر همه کارها و نهمت ها
چرخ گردنده در ضمان تو باد.
بنگریستم ، مانع سعادت ... راحتی اندک و نهمتی حقیر است . (کلیله و دمنه ). عاجز... در کارها حیران بود و وقت حادثه سراسیمه و نالان ، نهمت بر تمنی مقصور و همت از طلب سعادت قاصر. (کلیله و دمنه ).
هر یکی پروازش از آفاق بیش
واز امید و نهمت مشتاق بیش .
|| قصد. میل . آهنگ . عزم . اراده همت . غایت همت :
پگاه خواستن آمد نشان نهمت مرد
که روز ابر همی باز به رسد به شکار.
نه هر که بست کمر راه سروری ورزید
نه هرکه داشت زره نهمت خطر دارد.
لشکری را که عزمت انگیزد
همه بر نهمت ظفر باشد.
به سرو ماند از آن باغ و بوستان طلبد
به ماه ماند از آن نهمت سفر دارد.
همت و نهمت بر طلب علم دین گردانیدم . (کلیله و دمنه ). ایلچیان به استحضار کیوک فرستاده بود تا زمام مراجعت معطوف کند و عزیمت و نهمت بر مبادرت او مصروف . (جهانگشای جوینی ).
|| (مص ) همت بستن و قصد و اراده کردن بر چیزی . (غیاث اللغات ). رجوع به شواهد قبلی و رجوع به نهمة شود. || حریص نمودن . (غیاث اللغات ). رجوع به نهمة شود.