مرکبات . [ م ُ رَک ْ ک َ ] (ع اِ) ج ِ مرکبة. مرکبه : و انواع امراض و صنوف مزاجات و مرکبات و غیر آن ثبت گردانید. (سندبادنامه ص 65). و اورا... و مالک مرکبات سفلی کرد. (سندبادنامه ص 3).
- مرکبات امتزاجیه و غیرامتزاجیه ؛ مرکبات امتزاجیه از یازده تا نوزده و غیرامتزاجیه از بیست و یک تا نودونه باشد. (از آنندراج ). رجوع به مرکب شود.
|| ج ِ مرکب ، نوع درختان گرمسیری که برگهای شکننده و لغزان و میوه های ترش یا ملس یا شیرین دارد و برگهای آن در زمستان نیز بر درخت ماند. نوعی درختان که خزان نکنند و میوه های شیرین و ترش و معطر دارند. (یادداشت مرحوم دهخدا). مرکبات در نواحی گرمسیر و مرطوب عمل می آید، در ایران مخصوصاً در سواحل بحر خزر و در بعضی نقاط جنوب است . سابقاً در گیلان و مازندران مرکبات زیاد بود ولی به تدریج رو به نقصان گذارده است طریقه ٔ کاشتن آن بوسیله ٔ تخم و یا بواسطه ٔ نهال ریشه دار است . در سال سوم درخت مرکبات را برای خوبی جنس و طول عمر پیوند میزنند و برای حمل میوه ٔ آن به نواحی دوردست معمولاً آنها را زودتر می چینند. (از جغرافیای اقتصادی کیهان ). برخی از انواع مرکبات ایران عبارتنداز: بادرنگ . بارپوست . بالنگ . بکرائی . پاتاوی . (پتابی ، پتاوی ). پرتقال . ترشاب . ترشه . ترنج . توسرخ . دارابی . سلطان المرکبات . عباسی . فتابی . فتاوی . لیموی آب . لیموی ترش . لیموی ژاپنی . لیموی شیرین . لیموی عمانی . نارنج . نارنگی . نافه . و رجوع به مرکب شود. || در اصطلاح فلسفی ، موالید ثلاث را مرکبات گویند در مقابل بسائط که عقول و نفوس و هریک از عناصر هستند. (از فرهنگ علوم عقلی ). و رجوع به مرکب و مرکبه شود.
- مرکبات خارجیه ؛ مرکباتی است که اجزاء ترکیب کننده ٔ آن درخارج موجود باشد مانند ترکیب جسم از ماده و صورت و غیره . ( شفا ج 2 ص 115، از فرهنگ علوم عقلی ).
- مرکبات طبیعی ؛ موالید ثلاث است و آنچه بالطبع ترکیب یافته باشد. (اسفار، از فرهنگ علوم عقلی ).
- مرکبات عقلی ؛ اموری است که با تعقل و تحلیل عقلی منحل به اجزائی شوند و وجود خارجی آنها در ظرف خارج منحل به اجزائی نگردد، مانند نوع که در عقل منحل به دو جزء ذاتی می شود که جنس و فصل باشدولکن در خارج یک امر است مقابل مرکبات عینیه . (شفا و اسفار، از فرهنگ علوم عقلی ).
- مرکبات عنصری ؛ موالید ثلاث است . (مصنفات ، از فرهنگ علوم عقلی ).
- مرکبات عینیه ؛ مرکبات خارجی است . (اسفار، از فرهنگ علوم عقلی ).
- مرکبات قابسه ؛ مرکبات جسمانی است مانند موالید. (مصنفات ، از فرهنگ علوم عقلی ).
- مرکبات کلیه ؛ مرکبات بر دو روی است یکی مرکبات کلی است چون افلاک و کواکب و امهات ، و دیگر جزوی است و آن ترکیب موالید است چون نبات و حیوان . (زادالمسافرین ، ازفرهنگ علوم عقلی ).
کاربر عزیز نسخه جدید واژهیاب در دسترس است. در تاریخ ۳۰ اردیبهشت فعالیت این نسخه از سایت متوقف خواهد شد و نسخه جدید جایگزین میگردد. اگر از دفترواژه استفاده میکردید لازم است از آن بکاپ تهیه فرمایید چرا که این مورد به نسخه جدید منتقل نخواهد شد.
خطای سرور
متأسفانه سرور با خطا مواجه شد. مشکل را بررسی میکنیم و به زودی حل خواهیم کرد.
واژه پیدا نشد!
- از درستی املای واژهٔ نوشتهشده مطمئن شوید.
- شکل سادهٔ لغت را بدون نوشتن وندها و ضمایر متصل بنویسید.
- این جستوجو را در فرهنگهای دیگر انجام دهید.