متصرف . [ م ُ ت َ ص َرْ رِ ] (ع ص ) دست در کاری کننده و برگردنده . (آنندراج ) (از منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). || دارنده و مالک . (ناظم الاطباء). دارنده و مالک و در ملکیت و قابض و دارا و صاحب و خداوند.(ناظم الاطباء). کسی که مالی یا ملکی را در تصرف و اختیار خود دارد : و او را بر اطلاق متصرف و مالک مرکبات سفلی کرد. (سند بادنامه ص 3). و مثال اوامر و نواهی او را در خطه ٔ گیتی و اقالیم عالم نافذ و مطلق و آمر و متصرف گردانید. (سند بادنامه ص 8).
- متصرف شدن ؛ در تصرف خود گرفتن . بدست آوردن .
- || آرمیدن با دختر یا زن . جماع کردن . و بیشتر در مورد دوشیزه به کار رود : امیرهوشنگ دختر را متصرف شد ... (امیرارسلان ، از فرهنگ فارسی معین ).
|| مختار و آن که عمل می کند به اختیار خود. (ناظم الاطباء). || در شاهدهای زیر بمعنی مأمور حکومت و دولت ، یا مأموری که کار او تحصیل مالیات و جز این باشد آمده است : فرمود (اپرویز) که همه را بباید کشتن . سی و شش هزار برآمد همه معروفان و بزرگان و پادشاه زادگان و سپاهیان و عرب و متصرفان و رعایا و مانند این . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 107). اکنون نسختی نویس به ذکر اعیان و سپاهیان و متصرفان و معروفان که از تبع تواند. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 89). و مردم آنجا (کازرون ) متصرف و عوان باشند و غماز. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 146). عمال و متصرفان نواحی و بلوکات . (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ، ص 120). و عمال و متصرفان و گماشتگان و نواب . (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ص 98). تمامت باقی مساکن و مواضع شایسته ٔ همه ٔ عاملان ومناسب همه ٔ متصرفان . (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ص 53). || حاکم بر بخشی از مملکت . (از اقرب الموارد). اختیاردار. حاکم . فرمانروا : و دبیران و همه ٔ متصرفان را بدل کرد. (سیاست نامه ، از فرهنگ فارسی معین ). || دستکار قابل و ماهر. || تمتع برنده . || آن که به کار برد فرمان خود را. || متهم به دزدی . || ولگرد و و لخرج . || متمایل . (ناظم الاطباء) (از فرهنگ جانسون ).
- اسم غیرمتصرف ؛ آن است که در صورت تذکیر و تأنیث و مثنی و جمع همیشه در حالت واحدی باشد مانند «من » چنانکه گویند: من الرجل الاتی ؟ من المراءة الاتیة؟. (از فرهنگ فارسی معین ).
- اسم متصرف ؛ (اصطلاح صرفی ) آن است که تثنیه و جمع بسته شود و مصغر گردد و بدو نسبت دهند.
- فعل غیرمتصرف ؛ آن است که تمام مشتقات از آن نیاید، مانند لیس و نعم . (فرهنگ فارسی معین ).
کاربر عزیز نسخه جدید واژهیاب در دسترس است. در تاریخ ۳۰ اردیبهشت فعالیت این نسخه از سایت متوقف خواهد شد و نسخه جدید جایگزین میگردد. اگر از دفترواژه استفاده میکردید لازم است از آن بکاپ تهیه فرمایید چرا که این مورد به نسخه جدید منتقل نخواهد شد.
خطای سرور
متأسفانه سرور با خطا مواجه شد. مشکل را بررسی میکنیم و به زودی حل خواهیم کرد.
واژه پیدا نشد!
- از درستی املای واژهٔ نوشتهشده مطمئن شوید.
- شکل سادهٔ لغت را بدون نوشتن وندها و ضمایر متصل بنویسید.
- این جستوجو را در فرهنگهای دیگر انجام دهید.