قاضی عیاض . [ ] (اِخ ) ابن موسی بن عیاض اندلسی مغربی مالکی از قبیله ٔ یحصب ، مکنی به ابوالفضل . از مشاهیر ادباء و محدثین عامه است که در نحو و لغت و انساب و وقائع عرب و علوم حدیث امام وقت خود بوده ، نیز او شعر خوب گفته و از زادگاه خود، قصبه ٔ سبته به قرطبه و دیگر مراکز علمی مسافرتها کرد. و از اکابر هر دیاری اخذ مراتب علمی نموده و احادیث بسیاری از کبار مشایخ که در حدود صد تن میباشند استماع نموده و مدتی در مولد خود سبته و اندکی نیز در غرناطه که هردو ازبلاد اندلس میباشند قضاوت نموده و عاقبت در مراکش اقامت کرده تا در روز جمعه ٔ 17 جمادی الاخره یا رمضان سال 544 هَ . ق . در آنجا وفایت یافته است . تألیفاتی دارد. او راست : 1- الاکمال فی شرح صحیح مسلم . 2- الالماع فی ضبط الروایة و تقیید السماع . یک نسخه از این کتاب به شماره ٔ 433 در کتابخانه ٔ ایاصوفیه موجود است .3- انوار المشارق . 4- ترتیب المدارک و تقریب المسالک لمعرفة اعلام مذهب مالک . یک نسخه از این کتاب در کتابخانه ٔ مصریه موجود است و به تصدیق کشف الظنون تألیفی است غریب و بی سابقه . 5- التنبیهات . 6- الشفا به تعریف (فی تعریف ) حقوق المصطفی . این کتاب دارای طرزی عجیب است و در فارس و استانبول و مصر چاپ شده است . 7 - مشارق الانوار علی صحاح الاَّثار در شرح و تفسیر غرائب احادیث موطاء احمد و صحیح مسلم و صحیح بخاری و کتابی است نافع. این کتاب پس از آنکه در دمشق به نظر ابن الصلاح رسید بسیار جلیلش شمرد و در وصف آن گفت :
مشارق انوار تشب بسبتة
و ذا عجب کون المشارق بالغرب .
این کتاب در فاس و قاهره چاپ شده است .
از اشعار قاضی عیاض است :
اذا مانثرت بساط انبساط
فعنه فدیتک فاطو المزاحا
فان المزاح علی ماحکاه
اولوالعلم قبلی عن العلم زاحا.
(هدیة الاحباب ص 216) (روضات ص 506) (ابن خلکان ج 1 ص 428) (ریحانة الادب ج 3 ص 272).
کاربر عزیز نسخه جدید واژهیاب در دسترس است. در تاریخ ۳۰ اردیبهشت فعالیت این نسخه از سایت متوقف خواهد شد و نسخه جدید جایگزین میگردد. اگر از دفترواژه استفاده میکردید لازم است از آن بکاپ تهیه فرمایید چرا که این مورد به نسخه جدید منتقل نخواهد شد.
خطای سرور
متأسفانه سرور با خطا مواجه شد. مشکل را بررسی میکنیم و به زودی حل خواهیم کرد.
واژه پیدا نشد!
- از درستی املای واژهٔ نوشتهشده مطمئن شوید.
- شکل سادهٔ لغت را بدون نوشتن وندها و ضمایر متصل بنویسید.
- این جستوجو را در فرهنگهای دیگر انجام دهید.