طاهر. [ هَِ ] (اِخ ) ابن صالح بن احمد جزایری دمشقی . متولد به سال 1268 و متوفی به سال 1338 هَ . ق . مؤلف (تلخیص ادب الکاتب ) تألیف ابن قتیبة. کتاب او در مطبعه ٔ سلفیه در 206 صفحه طبع شده است . و او راست کتاب «اتمام الانس فی عروض الفرس » که در دمشق به طبع رسیده است . (از الذریعه ج 4 ص 419) و صاحب معجم المطبوعات آرد طاهربن صالح بن احمد الجزائری ثم الدمشقی . وی یکی از دانشمندان عصر حاضر و زاده ٔ دمشق است . نخست مفتش مدارس دمشق شد به سال 1268 (چنانکه در کتابی که بخط جزائری در کتابخانه ٔ تیموریه محفوظ است خوانده ام ) عشقی مفرط به گردآوردن کتابهای خطی و تفحص درآنها داشت ، و بر اثر آن بختش یاوری کرد، و توفیق ایجاد کتابخانه ای در ظاهریه دمشق یافت ، و کتابهائی را که در کتابخانه ها متفرق بود جمعآوری و تمامی را به کتابخانه ٔ ظاهریه نقل کرد. در قدس شریف نیز کتابخانه ای بنام «مکتبةالخالدیة» احداث کرد. سپس در سال 1914 از ستم ترکان فراراً از دمشق به مصر شد. و بعد از سالی چند به سال 1918 م . به دمشق باز گشت ، و بسمت عضو عامل مجمع علمی عربی ، و مدیر کتابخانه ٔ ظاهریه منصوب گشت ، و سه ماه پس از بازگشت به دمشق در همانجا درگذشت از تصانیف وی کتب مفصله ٔ ذیل به طبع رسیده است :
1 - اتمام الانس ، فی عروض الفرس . این کتاب رساله ای است در علم عروض و قوافی ، و در دمشق چاپ شده است . 2 - ارشاد الالباء الی طریق تعلیم الفبا. دراین کتاب مباحثی لغوی از حروف هجا و ترتیب و رسم الخط و حرکات و ضوابط و مفردات و اعداد، و فوائد بسیاری درباب نطق و کتابت مندرج داشته . کتاب مزبور در مطبعه ٔ اهلیه به بیروت سال 1321 هَ . ق . به طبع رسیده است . 3 - بدیعالتلخیص ، و تلخیص البدیع. این کتاب عبارت است از قصیده ٔ بدیعیه ای که بدین بیت آغاز میشود:
بدیع حسن بدورنحو ذی سلم
قد راقنی ذکره فی مطلع الکلم
این قصیده را شرحی نیز هست . کتاب مزبور، یک نوبت در ولایت سوریه ٔ دمشق به سال 1296 و نوبت دیگر درچاپخانه ٔ سنگی مطبعه ٔ مصطفی واصف به دمشق سال 1299 طبع و نشر گردیده است . 4 - تدریب اللسان ، علی تجرید البیان ، (بمراقی علم الادب ). به (شماره ٔ 22 از همین فهرست مصنفات ) رجوع شود. 5 - تسهیل المجاز، الی فن المعمی والالغاز. در مطبعه ٔ سوریای دمشق به سال 1303 چاپ شده . 6 - التقریب ، لاصول التعریب ، در این کتاب بعض الفاظ معرب ، و روش تعریب را بیان کرده . و در پایان آن فهرستهائی نیز ترتیب داده است . و در چاپخانه ٔ سلفیه به سال 1337 آن را بچاپ رسانده اند. 7- التمرین ، علی البیان والتبیین . (بمراقی علم الادب ). به شماره ٔ 22 از همین فهرست مصنفات رجوع شود. 8 - تمهیدالعروض ، الی فن العروض . این کتاب در مطبعه ٔ سوریای دمشق به طبع رسیده است . 9 - توجیه النظر الی اصول علم الاثر. (مصطلح الحدیث ). مصنف در تعریف این کتاب گفته که : این تصنیف مشتمل است بر فصلی چند که مطالعه کنندگان در کتب حدیث و سیر و اخبار را بسی سودمند باشد. و بیشتر مندرجات آن از کتب اصول فقه و اصول حدیث نقل شده است ، ودر مصر به سال 1320 هَ . ق . طبع گردیده . 10 - جدول الحروف العربیة القدیمة و الحدیثة و الهندیة و الیونانیة، الخ . در این کتاب از رسم الخط حروف و حرکات و اعراب آن گفتگو کند. در مطبعه ٔ سنگی بدون تاریخ به طبع رسیده است . 11 - الجواهر الکلامیة، فی العقاید الاسلامیة (در توحید) نوبتی به دمشق به سال 1313 و نوبت دیگر به مصر و بدون تاریخ ، طبع و نشر یافته است . 12 - حدائق الافکار، فی رقائق الاشعار. در دمشق به مطبعه ٔ سنگی چاپ شده است به سال 1299. 13 - الحکم المنثوره . در مصر به طبع رسیده است . 14- دائرة فی معرفة الاوقات و الایام (در علم میقات ) در مطبعه ٔ سنگی در دمشق چاپ شده است . 15 - رسائل ، فی علم الخط. در مصر به چاپ رسیده . 16 - شرح خطب ابن نباته . در مصر طبع شده . 17 -شرح خطبة الکافی این کتاب از اصول لغت و نشأت و اشتقاق آن گفتگو کند، و در مصر بدون تاریخ به طبع رسیده است . 18 - عمدةالمغرب ، و عدةالمعرب . قصیده ای است در ذکر الفاظ نحویه . در مطبعه ٔ سنگی در سوریای دمشق چاپ گردیده است . 19 - الفوائد الجسام ، فی معرفة خواص الاجسام . (در طبیعیات ) آغاز کتاب بدین جمله افتتاح شده است : الحمداﷲ الذی اوجدالعالم من العدم ، و اودع فیه ابدع الاسرار والحکم . این کتاب در مطبعه ٔ معارف سوریای دمشق به سال 1300 به طبع رسیده است . 20 - مدخل الطلاب ، الی علم الحساب در دمشق در 46 صفحه چاپ شده است . 21 - مد الراحة، لاخذ المساحة. در ولایت سوریا در سال 1310 در 28 صفحه چاپ شده است . 22 - مراقی علم الادب . قسم اول ، در حروف و شکل و اعراب آن ، این بخش را به «ارشاد الالباء، الی طریق تعلیم الف باء» نام نهاده ، چنانکه در شماره ٔ 2 گذشت قسم ثانی در تمرین و آن بنام التمرین ، علی البیان والتبیین در مطبعه ٔ اهلیه ٔ بیروت به سال 1325 هَ . ق .به طبع رسیده است قسم ثالث در تجرید؛ و نام آن تدریب اللسان ، علی تجریدالبیان است ؛ و آن نیز به سال 1325هَ . ق . در مطبعه ٔ اهلیه ٔ بیروت طبع شده است . 23 - منیته الاذکیاء، فی قصص الانبیاء. این کتاب را از زبان ترکی به عربی ترجمه کرده و در دمشق به سال 1299 چاپ گردیده است . 24 - میزان الافکار، شرح معیارالاشعار. درعروض و قوافی ، که به سال 1300 در لکنهو به طبع رسیده است .
شیخ طاهر جزائری در نشر رسائل ابن المقفع، و اختصار شرح کتاب امنیةالالمعی وغیر آن نیز همتی شایان ذکر مبذول داشته است . (معجم المطبوعات ج 1 ص 688). زرکلی در الاعلام آورده که طاهر جزائری بیشتر زبانهای شرقی را نیک فراگرفته بود چنانکه زبانهای ِ عبری ، سریانی ، حبشی ، زواوی ، ترکی ، و فارسی را خوب میدانست و نیز زرکلی گوید: کتابی هم بنام عقوداللئالی فی الاساتید العوالی دارد که طبع شده است . و تفسیر بزرگی هم تصنیف کرده که هنوز بچاپ نرسیده . وبزرگترین اثری که از او برجای مانده ، یادداشتهائی است که مجموع آن بالغ بر ده مجلد شود، و آن یادداشتهاعبارت است از مطالعات و گزیده ٔ آنچه از نفائس کتابهای خطی و چاپی به دست آورده . شیخ محمد سعیدبانی دمشقی را کتابی است بنام «تنویرالبصایر، بسیرة الشیخ طاهر» که تاریخ زندگانی صاحب ترجمه را در آن بتفصیل ذکر، و اخلاق و مزایای وی را کاملاً بیان کرده است و این کتاب نیز بچاپ رسیده است . ولادتش به سال 1268 و وفاتش به سال 1338 هَ . ق . بوده است . (الاعلام زرکلی ج 2 ص 442).
کاربر عزیز نسخه جدید واژهیاب در دسترس است. در تاریخ ۳۰ اردیبهشت فعالیت این نسخه از سایت متوقف خواهد شد و نسخه جدید جایگزین میگردد. اگر از دفترواژه استفاده میکردید لازم است از آن بکاپ تهیه فرمایید چرا که این مورد به نسخه جدید منتقل نخواهد شد.
خطای سرور
متأسفانه سرور با خطا مواجه شد. مشکل را بررسی میکنیم و به زودی حل خواهیم کرد.
واژه پیدا نشد!
- از درستی املای واژهٔ نوشتهشده مطمئن شوید.
- شکل سادهٔ لغت را بدون نوشتن وندها و ضمایر متصل بنویسید.
- این جستوجو را در فرهنگهای دیگر انجام دهید.