تبیین . [ ت َب ْ ] (ع مص ) هویدا شدن . (تاج المصادر بیهقی ) (زوزنی ). پیدا شدن . (ترجمان علامه ٔ جرجانی ). پیدا و آشکار شدن . (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). و منه ُ فی المثل : و قد بین الصبح لذی عینین . (اقرب الموارد) (منتهی الارب ). || هویدا بکردن . (تاج المصادر بیهقی ). هویدا کردن . (زوزنی ). پید اکردن . (ترجمان علامه ٔ جرجانی ). پیدا و آشکار کردن . (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). بیان کردن و آشکارا ساختن . (غیاث اللغات ) (آنندراج ) (فرهنگ نظام ): ائمه را از برای تعلیم فرایض دین و سنن اسلام و تبیین و تعیین حلال و حرام نصب کرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1272هَ . ق . تهران ص 288). || (اِمص ) بیان و تفسیر. (ناظم الاطباء). || وضوح و آشکارایی و پیدایی . (ناظم الاطباء). || (مص ) شوی دادن دختر را. (اقرب الموارد)(قطر المحیط). کدخدا کردن دختر را. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). || روییدن درخت . (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). || برآمدن شاخ گاو. (اقرب الموارد) (قطر المحیط). برآمدن شاخ . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).
- تبیین و تفسیر ؛ آن است که شاعر چند صفت مجمل برشمارد، آنگه در بیت دیگر یا در مصراع دیگر بیان آن بیارد و تفسیر آن بکند، چنانکه عنصری گفته است :
یا ببندد یا گشاید یا ستاند یا دهد
تا جهان بر پای باشد شاه را این باد کار
آنچ بستاند ولایت ، آنچ بدهد خواسته
آنچ بندد پای دشمن ، آنچ بگشاید حصار.
و معزی گفته است و تفسیر کرده :
در معرکه بستاند و در بزم ببخشد
ملکی بسواری و جهانی بسوءالی .
و ازرقی گفته است و بیان کرده :
با هیبت تو بریزد اندر گه جنگ
تیزی ز سنان زه ز کمان بر ز خدنگ
با جود تو زی کف تو دارد آهنگ
پیروزه ز کان در ز صدف لعل ز سنگ .
و معزی گفته است و تفسیر کرده :
اندرین مدت که بودستم ز دیدار تو دور
جفت بودم با رباب و با کباب و با شراب
بود اشکم چون شراب لعل در زرین قدح
ناله چون زیر رباب و دل بر آتش چون کباب .
و همو گفته است و بیان کرده :
مخالفان ترا از چهارگوهر هست
چهارطبع نصیب چهار چیز مدام
ز نار گرمی جسم و ز باد سردی دم
ز آب تری چشم و ز خاک خشکی کام .
و متکلفی گفته است :
اندر برم و بزیرم ای طرفه ٔ ری
در خانه ترا و در قدح پیش تو می
بیرون کشم و پاک کنم اندرپی
از پای تو موزه وز بناگوش تو خوی .
(المعجم فی معاییر اشعار العجم چ 1314 صص 274 - 275).
کاربر عزیز نسخه جدید واژهیاب در دسترس است. در تاریخ ۳۰ اردیبهشت فعالیت این نسخه از سایت متوقف خواهد شد و نسخه جدید جایگزین میگردد. اگر از دفترواژه استفاده میکردید لازم است از آن بکاپ تهیه فرمایید چرا که این مورد به نسخه جدید منتقل نخواهد شد.
خطای سرور
متأسفانه سرور با خطا مواجه شد. مشکل را بررسی میکنیم و به زودی حل خواهیم کرد.
واژه پیدا نشد!
- از درستی املای واژهٔ نوشتهشده مطمئن شوید.
- شکل سادهٔ لغت را بدون نوشتن وندها و ضمایر متصل بنویسید.
- این جستوجو را در فرهنگهای دیگر انجام دهید.