تاج القراء. [ جُل ْ ق ُرْ را ] (اِخ ) محمودبن حمزةبن نصر کرمانی نحوی . یاقوت در کتاب معجم الادبا آرد: ... وی یکی از علماء فقهاء و صاحب تصانیف و فضل است در دقت فهم و حسن استنباط اعجوبه بود. از وطن خویش بجایی نرفت و سفری نکرد. او در حدود سنه ٔ 500 میزیست و سپس در گذشت . اوراست : «لباب التفسیر» و «الایجاز» در نحو که از ایضاح فارسی آن را مختصر کرده است و دیگر از تألیفات وی «نظامی » در علم نحو است که آنرا از «اللمع» ابن جنی مختصر کرده است دیگر «الافادة» در نحو، و نیز «العنوان » در همان علم ، و او درباره ٔ مواضع حرف اسم آرد:
فمعرفة و تأنیث و نعت
و نون قبلها الف وجمع
و عجمة ثم ترکیب و عدل
و وزن الفعل و الاسباب تسع
(از معجم الادبا چ مارگلیوث ج 7 ص 146). در شدالازار صفحه ٔ 402 در ترجمه ٔ احوال شیخ ابوعبداﷲ عمربن ابی النجیب الشیرازی آمده است : و له روایات عن مناوربن فرکوه الدیلمی و عن تاج القراء نصربن حمزة الکرمانی . علامه ٔ قزوینی در حاشیه ٔ همین صفحه آرد: مقصود بدون هیچ شک و شبهه به قرینه ٔ لقب «تاج القراء» و بقرینه ٔ نام پدرش «حمزه » و نسبت او «الکرمانی » ابوالقاسم محمودبن حمزةبن نصر الکرمانی معروف به تاج القراء است که مؤلف در اینجا در نام و نسب او خلط غریبی کرده است و نام جد او را بر خود او نهاده ولی در اوایل ترجمه ٔ که باز مجدداً نامی از او برده نام و نسب او را در آنجا بکلی درست و بطبق واقع «الامام برهان الدین محمودبن حمزةبن نصرالکرمانی ذکر کرده است » بشرح احوال این شخص که از مشاهیر قراء عصر خود بوده در معجم الادباء یاقوت و طبقات القراء جزری و طبقات النحاة سیوطی مذکور است عین عبارت معجم الادبا ج 7 ص 146 از قرار ذیل است ... و سیوطی نیز در طبقات النحاة ص 387 عین همین فصل را باسم و رسم از همان مؤلف یعنی یاقوت نقل کرده است و جزری در طبقات القراء ج 3 ص 291 در ترجمه ٔ او گوید: «محمودبن حمزةبن نصر ابوالقاسم الکرمانی المعروف به تاج القرّاء مؤلف کتاب » «خط المصاحف » و کتاب «الهدایة فی شرح غایة ابن مهران » و کتاب «لباب التفسیر»و کتاب «البرهان فی معانی متشابه القرآن » امام کبیرمحقق ثقه کبیر المحل لااعلم علی من قراء و لکن قراء علیه ابوعبداﷲ نصربن علی بن ابی مریم فیما احسب ، کان فی حدود الخمسمائه و توفی بعدها واﷲ اعلم » - انتهی (حاشیه ٔ 9 صفحه ٔ 402 شدالازار چ قزوینی ). مؤلف شدالازاردر ترجمه ٔ احوال ابن ابی مریم شیرازی آرد: ... روی کتاب التیسیر فی التفسیر عن مصنفه الامام برهان الدین محمودبن حمزةبن نصرالکرمانی ... شدالازار چ قزوینی ص 406). یاقوت در معجم الادباء در ترجمه ٔ احوال ابن ابی مریم آرد: ... و المرجوع الیها فی الامور الشرعیة و المشکلات الادبیة اخذ عن محمودبن حمزة الکرمانی ... (معجم الادبا چ مارگلیوث ج 7 ص 210). جزری در طبقات القرّا ج 2 ص 337 در ترجمه ٔ احوال ابن ابی مریم آرد: ... وقفت علی کتاب فی القراآت الثمان سماه الموضح تدل علی تمکنه فی الفن جعله بأحرف مرموزة دالة علی اسماء الرواة و ذکر ناسخه انه استملاه من لفظه سنة اثنتین و ستین خمسمائة و قراء فیما احسب علی تاج القراء محمودبن حمزه ...». (شدالازار ص 407 ح 2). صاحب ترجمه ، معاصر ملک ایرانشاه بن ملک تورانشاه بن قاورد و از جمله ٔ علماء و دانشمندانی است که بر خلع ملک ایرانشاه اتفاق کردند و عوام را بر خروج بروی فتوی دادند. آقای بیانی در حاشیه ٔ صفحه 21 تاریخ افضل به نقل از تاریخ ابن شهاب (جامع التواریخ حسنی ) آرد: ... و قاضی بوالعلا و سلطان تاج القرّاء و دیگرفضلا اتفاق نمودند که بر او [ ملک ایرانشاه ] غلبه ٔ عام کنند... رجوع به بغیة الوعاة فی طبقات النحاة سیوطی ص 387 و 403 و محمودبن حمزه ... شود.
کاربر عزیز نسخه جدید واژهیاب در دسترس است. در تاریخ ۳۰ اردیبهشت فعالیت این نسخه از سایت متوقف خواهد شد و نسخه جدید جایگزین میگردد. اگر از دفترواژه استفاده میکردید لازم است از آن بکاپ تهیه فرمایید چرا که این مورد به نسخه جدید منتقل نخواهد شد.
خطای سرور
متأسفانه سرور با خطا مواجه شد. مشکل را بررسی میکنیم و به زودی حل خواهیم کرد.
واژه پیدا نشد!
- از درستی املای واژهٔ نوشتهشده مطمئن شوید.
- شکل سادهٔ لغت را بدون نوشتن وندها و ضمایر متصل بنویسید.
- این جستوجو را در فرهنگهای دیگر انجام دهید.