اعتراض کلام قبل از اتمام . [ اِ ت ِ ض ِ ک َ ق َ اَ اِ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب )صاحب حدائق السحر آرد: این عمل را ارباب صناعت حشو نیز خوانند و این صنعت چنان باشد که شاعر در بیت معنی آغاز نهد (و) پیش از آن که معنی تمام شود سخن دیگر در میان بگوید، آنگاه بتمام کردن آن معنی بازرود و حشو بر سه نوع است ، حشو قبیح ، حشو متوسط، حشو ملیح .
بیان حشو قبیح : این صنعت چنان باشد که آوردن لفظزائد بس بیجایگه بود و بیت را تباه کند. مثالش در شعر پارسی از کمالی :
از بس که بار منت تو بر تنم نشست
در زیر منت تو نهان و مسترم .
و لفظ نهان در بیت زیادتی است که آب این شعر ببرده است ، چه نهان و مستر هر دو یک معنی است و بدین تکرار ناواجب حاجت نیست .
بیان حشو متوسط: این صنعت چنان باشد که آوردن و ناآوردن لفظ یکسان بود نه مستحسن باشد بغایت نه مستقبح و مثالش از شعر پارسی است :
ز هجر روی تو ای دلربای سیمین تن
دلم ندیم ندم شد تنم عدیل عنا.
که دلربای سیمین تن حشو متوسط است . بیان حشو ملیح : و این صنعت چنان باشد که آوردن او بیت را بیاراید و سخن را حسن و رونق دهد و این را مردمان حشو لوزینج خوانند. بتعبیردیگر حشو ملیح آن است که هرچند شعر در معنی بدان [ حشو ] محتاج نباشد در عذوبت آن بیفزاید و آنرا رونقی دیگر دهد، چنانکه رشید گفته است :
در محنت این زمانه ٔ بی فریاد
دور از تو چنانم که بداندیش مباد.
که لفظ دور از تو حشوملیح است و همو گفته است :
خیالات تیغت که برنده باد
منازل در ارواح اعدا گرفته .
و اگرتوانستی که گفتی منازل در دماغ اعدا گرفته بهتر بودی که جای خیال دماغ است . (از حدائق السحر فی دقایق الشعر و المعجم فی معاییر اشعار العجم ص 280). و رجوع به کشاف اصطلاحات الفنون شود.
کاربر عزیز نسخه جدید واژهیاب در دسترس است. در تاریخ ۳۰ اردیبهشت فعالیت این نسخه از سایت متوقف خواهد شد و نسخه جدید جایگزین میگردد. اگر از دفترواژه استفاده میکردید لازم است از آن بکاپ تهیه فرمایید چرا که این مورد به نسخه جدید منتقل نخواهد شد.
خطای سرور
متأسفانه سرور با خطا مواجه شد. مشکل را بررسی میکنیم و به زودی حل خواهیم کرد.
واژه پیدا نشد!
- از درستی املای واژهٔ نوشتهشده مطمئن شوید.
- شکل سادهٔ لغت را بدون نوشتن وندها و ضمایر متصل بنویسید.
- این جستوجو را در فرهنگهای دیگر انجام دهید.