آسایش . [ ی ِ ] (اِمص ) اسم مصدر و مصدر دویم آسودن . راحت . استراحت . آسانی . آسودگی . دعه . وداعَت . خفض عیش . تنعم . رَوح . مقابل رنج :
بدانگه که می چیره شد بر خرد
کجا خواب و آسایش اندرخورد.
شما را از آسایش و بزمگاه
بیکسر تهی شد سر از رزمگاه .
کنون بر تو بر جای بخشایش است
نه هنگام آرام و آسایش است .
همه جامه بر تنْش چون آب بود
نیازش به آسایش و خواب بود.
تا رنج کهتری بر خویشتن ننهی به آسایش مهتری نرسی . (قابوسنامه ).
ای پسر آسایش من رفتن است
زآنکه قرارم بدگر مسکن است .
بطر آسایش ... بدو [ بشتربه ] راه یافت . (کلیله و دمنه ).
هرچند که لنبک دهد آسایش بهرام
بهرام بشاهی به و لنبک بسقائی .
بهر آسایش زبان کوتاه کن
در عوضْمان همتی همراه کن .
خدا را بدان بنده بخشایش است
که خلق از وجودش در آسایش است .
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است
با دوستان مروت با دشمنان مدارا.
هست اگر آسایشی زیر فلک در غفلت است
وای بر آن کس کز این خواب گران برخاسته ست .
|| سکون نفس :
به آسایش و نیکنامی گرای
گریزان شو از مرد ناپاک رای .
|| مایحتاج ، لوازم ، اسباب آسایش :
همه راه پرپوشش و خوردنی
از آسایش بزم و گستردنی .
|| عطالت . تعطل . عطلت . فراغ . فراغت . کاهلی . غنودن . سبات :
چو چندی برآمد بر این روزگار
شب و روز آسایش آمد ز کار
چنان بد که در کوه چین آن زمان
دد ودام بودی فزون از گمان .
نشاید درنگ اندر این کار هیچ
که خام آید آسایش اندر بسیچ .
دلم بگرفت از این آسوده کاری
که آسایش بود بنیاد خواری .
تا گویند خصمان بجنگ پیش نخواهند آمد که رسول می آمد تا امروز آسایشی باشد خوارزمشاه را آنگاه نگریم . (تاریخ بیهقی ). غایت نادانی است ... آموختن علم به آسایش . (کلیله و دمنه ). || سکون . بی جنبشی . آرام :
زیر کبود چرخ بی آسایش
هرگز گمان مبر که بیاسائی .
- آسایش جستن ؛ استراحت .
- آسایش دادن ؛ اراحه . اِجمام .
- آسایش کردن ، آسایش گرفتن ؛ استراحت . اسبات . اِتِّداع :
تا روز پدید آید و آسایش گیرم
زین علت مکروه و ستمکار و ژکاره .